दहा पवित्र पक्षी आणि त्यांचे रहस्य!!!
चला जाणून घेऊया त्या दहा दैवी आणि पवित्र पक्ष्यांबद्दल ज्यांना हिंदू धर्मात खूप महत्त्व आहे.
हंस :- जेव्हा एखादी व्यक्ती पूर्णसिद्ध होते तेव्हा त्याला हंसपद प्राप्त झाले असे म्हणतात आणि जेव्हा एखादी व्यक्ती समाधीस्थ होते तेव्हा तो परमहंस झाला असे म्हणतात. परमहंस हे सर्वोच्च स्थान मानले जाते.
हंस पक्षी प्रेम आणि पवित्रतेचे प्रतीक आहे. हा अतिशय बुद्धिमान पक्षी मानला जातो. अध्यात्मिक दृष्टी माणसाच्या निश्वासात 'हं' आणि श्वासात 'स' हा आवाज ऐकू येतो. मनुष्याचा जीवनक्रम हा 'हंस' आहे कारण त्याच्यामध्ये ज्ञान संपादन करणे शक्य आहे. म्हणून, हंस हे 'ज्ञान', 'विवेक', कलांची देवी सरस्वतीचे वाहन आहे. हा पक्षी आपला बहुतेक वेळ मानसरोवर किंवा निर्जन तलाव आणि समुद्राच्या काठावर राहतात.
वैवाहिक जीवनासाठी हंस आदर्श आहे. ते आयुष्यभर फक्त एकाच जोडीदारासोबत राहतात. जर भागीदारांपैकी एकाचा मृत्यू झाला तर दुसरा त्याचे संपूर्ण आयुष्य एकटे घालवतो. जंगलाच्या कायद्याप्रमाणे दोन मादी पक्ष्यांची लढाई भांडण होत नाही. परस्पर समंजसपणाच्या आधारे ते आपला जोडीदार निवडतात. कौटुंबिक आणि सामाजिक भावना त्यांच्यात आढळतात.
हिंदू धर्मात हंस मारणे म्हणजे पिता, देवता आणि गुरू यांना मारण्यासारखे आहे. अशा माणसाला तीन जन्म नरकात राहावे लागते.
मोर :- मोर हा पक्ष्यांचा राजा मानला जातो. हे शिवपुत्र कार्तिकेयाचे वाहन आहे. भगवान श्रीकृष्णाच्या मुकुटातील मोराचे पंख या पक्ष्याचे महत्त्व दर्शवतात. हा भारताचा राष्ट्रीय पक्षी आहे.
अनेक धार्मिक कथांमध्ये मोराला खूप वरचे स्थान दिले आहे. हिंदू धर्मात मोराला मारून खाणे हे महापाप मानले जाते.
कावळा :- कावळा हा पाहुण्यांचे आगमन आणि पितरांचा आश्रम असल्याचे लक्षण मानले जाते. त्याचे आयुष्य सुमारे 240 वर्षे आहे. श्राद्ध पक्षात कावळ्यांचे महत्त्व खूप मानले जाते. या दृष्टीने कावळ्यांना खायला घालणे म्हणजे त्यांच्या पूर्वजांना खायला घालणे. भविष्यात घडणाऱ्या घटनांची कावळ्याला आधीच कल्पना असते.
घुबड :- लोक घुबडाला चांगले मानत नाहीत आणि त्याला घाबरतात, पण ही चुकीची समजूत आहे. घुबड हे लक्ष्मीचे वाहन आहे. घुबडाचा अपमान करणे हा लक्ष्मीचा अपमान मानला जातो. हिंदू संस्कृतीत, घुबड समृद्धी आणि संपत्ती आणते असे मानले जाते.
भारतात प्रचलित असलेल्या लोक श्रद्धेनुसार, घराच्या वरच्या छतावर घुबड असणे आणि शब्द उच्चारणे हे जवळच्या नातेवाईक किंवा कुटुंबातील सदस्याच्या मृत्यूचे सूचक मानले जाते. खरं तर, घुबडाला आधीच भूतकाळात, भविष्यात आणि वर्तमानात घडणाऱ्या घटनांची माहिती असते.
वाल्मिकी रामायणात घुबडाला मूर्खाऐवजी अतिशय हुशार म्हटले आहे. जेव्हा रामचंद्रजी रावणाचा वध करण्यात अयशस्वी ठरतात आणि जेव्हा विभीषण त्याच्याजवळ येतो तेव्हा सुग्रीव रामाला सांगतात की त्याने शत्रूच्या धूर्तपणापासून दूर राहावे. ऋषींनी सखोल निरीक्षण आणि समजून घेऊनच उलूकला श्रीलक्ष्मीचे वाहन बनवले.
गरुड :- पक्ष्यांमध्ये गरूड श्रेष्ठ मानला जातो. हा हुशार आणि हुशार आहे त्याच बरोबर जास्त वेगाने उडण्याची क्षमता आहे. गरुड नावाचे एक पुराण, गरुड पुराण देखील आहे. हा भारताचा धार्मिक आणि अमेरिकेचा राष्ट्रीय पक्षी आहे.
पुराणात गरुडाविषयी अनेक कथा आहेत. पौराणिक कथेनुसार, भगवान विष्णूवर स्वार होऊन भगवान रामाला मेघनाथाच्या सर्पांपासून वाचवणारा गरुड शंभर वर्षे जगण्याची क्षमता असल्याचे सांगितले जाते.
नीलकंठ :- नीलकंद बघूनच नशिबाचे दार उघडते. हा एक पवित्र पक्षी मानला जातो. दसऱ्याला ते पाहण्यासाठी लोक खूप उत्सुक असतात. दसर्‍याच्या सणाला नीलकंठ पाहणे खूप शुभ असते पण आता हा पवित्र पक्षी कुठेच दिसत नाही. काही दशकांपूर्वी हा पक्षी सहज दिसत होता. मात्र बेधुंदपणे होणारी वृक्षतोड आणि विकासाची गती यामुळे हे पक्षीही हळूहळू नामशेष होऊ लागले आहेत. ग्रामीण भागात खूप प्रयत्नांनंतर कुणाला नीलकंठचं दर्शन झालं तर ती त्याच्यासाठी भाग्याची गोष्ट असते.
विजयादशमीच्या दिवशी नीलकंठाचे दर्शन घेतल्यास भगवान शंकराचा आशीर्वाद प्राप्त होतो, असे शास्त्राचे मत आहे. असे मानले जाते की सूर आणि असुरांच्या समुद्रमंथनानंतर त्यातून हलहल विष बाहेर पडले. उष्णतेमुळे सजीवांना जीव गमवावा लागला. हे दृश्य पाहून सर्वांनी मिळून भगवान शंकराची पूजा केली आणि हलाहल विषापासून मुक्ती मिळावी म्हणून प्रार्थना केली. देवासुरांच्या सांगण्यावरून भगवान शिवाने स्वतः हे विष जगाच्या कल्याणासाठी प्यायले, पण ते विष प्यायल्याबरोबर भगवान श्रीराम आपल्या हृदयात विराजमान असल्याची आठवण झाली. हे विष घशातून उतरले तर श्रीरामाला इजा होऊ शकते. म्हणूनच शिवाने विष घशातून खाली उतरू दिले नाही. विषामुळे भगवान शंकराची मान निळी झाली. म्हणूनच हिंदू धर्मात नीलकंठला पूजनीय आणि पवित्र पक्षी म्हटले जाते. दसर्‍याच्या दिवशी नीलकंठाचे दर्शन होणे हे अत्यंत शुभ लक्षण असल्याचे जाणकारांनी सांगितले.
पोपट:- पोपटाचा हिरवा रंग बुध ग्रहाच्या सहवासात दिसतो. त्यामुळे घरात पोपट ठेवल्याने बुध ग्रहाचे अशुभ प्रभाव दूर होतात. घरात पोपटाचे चित्र लावल्याने मुलांना अभ्यासात रस निर्माण होतो.
भविष्यवाणी करणारे अनेक पोपट तुम्ही पाहिले असतील. पोपटांच्या अनेक कथा पुराणात आढळतात. याशिवाय जातक कथा, पंचतंत्र कथा, पोपट या कथांमध्ये एक ना एक गोष्ट समाविष्ट केलेली आहे.
कबूतर :- त्याला कपोत म्हणतात. हे शांततेचे प्रतीक मानले जाते. जेव्हा भगवान शिवाने अमरनाथमध्ये पार्वतीला अमर अमरत्वाचे वचन सांगितले होते, तेव्हा कबुतरांच्या जोडीने हा शब्द ऐकला होता तेव्हापासून ते अमर झाले. आजही तुम्हाला अमरनाथ गुहेजवळ कबुतरांच्या जोड्या दिसतील. श्रावण पौर्णिमेला ही कबुतरं गुहेत दिसतात असं म्हणतात. त्यामुळे कबुतरांना महत्त्व दिले जाते.
बगळा :- तुम्ही "बगुला भगत" ही म्हण ऐकली असेल. म्हणजे ढोंगी, दांभिक साधू. बगळाशी संबंधित अनेक कथा धार्मिक ग्रंथांमध्ये उल्लेखिल्या आहेत. पंचतंत्रात एक बगुला भगत नावाची कथा आहे. आचार्य विष्णू शर्मा यांनी लिहिलेल्या पंचतंत्रातील प्रसिद्ध कथांपैकी एक म्हणजे बगुला भगत कथा आहे.
'बगलामुखी' नावाची एक देवी देखील आहे. 'बगुला ध्यान' सुद्धा आहे, म्हणजे बगळा सारखे एकटे ध्यान. बगळ्याच्या संदर्भात असे म्हटले जाते की तो घराजवळच्या झाडावर जिथे राहतो तिथे शांतता असते आणि कोणत्याही प्रकारचा अकाली मृत्यू होत नाही.
चिमणी :- भारतीय पौराणिक मान्यतेनुसार हा पक्षी घरात किंवा अंगणात जिथे राहतो तिथे सुख-शांती नांदते. आनंद सदैव त्याच्या दारात उभा असतो आणि ते घर दिवसेंदिवस प्रगती करत राहते.
कोई टिप्पणी नहीं:
एक टिप्पणी भेजें